Ακούγεται σαν σύνθεση του Μπέλα Μπάρτοκ. Θυμίζει λίγο και έργα του σύγχρονου πολωνού συνθέτη Κριστόφ Πεντερέτσκι. Ομως δεν είναι παρά η μουσική του Ιαμου. Οχι του μυθικού γιου του Απόλλωνα και της Ευάδνης, κόρης του Ποσειδώνα, ο οποίος είχε ανατραφεί από δύο φίδια και καταλάβαινε τη γλώσσα των πουλιών.
Είναι η μουσική του Iamus, ενός συμπλέγματος ηλεκτρονικών υπολογιστών και ενός νέου προγράμματος του Κέντρου Τεχνολογίας στο Πανεπιστήμιο της Μάλαγα, που έχει... μάθει να γράφει μουσική δίχως ανθρώπινη παρέμβαση. Μουσική που ακούστηκε για πρώτη φορά, με βάση τις παρτιτούρες του Iamus σε αίθουσα συναυλιών και μεταδόθηκε απευθείας μέσω Διαδικτύου στις 20.30 της 2ας Ιουλίου (ώρα Ισπανίας), ημέρα της επετείου των 100 ετών από τη γέννηση του «πατέρα του κομπιούτερ» Αλαν Τούρινγκ.
Από τις 2 Σεπτεμβρίου μάλιστα η μουσική του Iamus θα ακούγεται και σε ηχογράφηση της Συμφωνικής Ορχήστρας του Λονδίνου σε CD παγκόσμιας κυκλοφορίας, σηματοδοτώντας και την πρώτη μουσική γραμμένη από κομπιούτερ και ερμηνευμένη από διεθνούς αναγνώρισης μουσικούς.
«Ο κόσμος πιστεύει πως είναι απλώς ένα κόλπο», είπε στον βρετανικό «Γκάρντιαν» ο Φρανσίσκο Βίκο, υπεύθυνος του προγράμματος του Iamus στο ισπανικό πανεπιστήμιο. «Κάποιοι θεωρούν πως είναι ανατριχιαστικό. Οι περισσότεροι δεν πιστεύουν πως μπορεί να έχει γραφτεί από κομπιούτερ και με βάση ένα πρόγραμμα, που στην πραγματικότητα το διδάξαμε μουσική σύνθεση σαν να ήταν ένα παιδί».
«Να ένας τρόπος για να έχεις πλέον τη δημιουργικότητα υπό έλεγχο», «Οι μουσικοί θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε τις συνθέσεις του Iamus σαν παρτιτούρες που βρήκε κάποιος ξεχασμένες σε κάποια αποθήκη και δεν έχουμε ιδέα ποιος τις έχει γράψει», δηλώνουν άλλοι συνεργάτες του Κέντρου Τεχνολογίας στη Μάλαγα σε φιλμάκι που προβλήθηκε πριν από την παγκόσμια πρώτη της «αμιγώς ηλεκτρονικής» μουσικής, προϊόν τεχνητής νοημοσύνης συγκρίσιμο με της ανθρώπινης (κάτι που μετράει το λεγόμενο Τεστ Τούρινγκ και που την αναμέτρησή τους έχουμε δει στην εναρκτήρια σκηνή του «Blade Runner»).
Η λογική σύνθεσης του Iamus ακολουθεί τη λογική της Εξέλιξης των Ειδών. Από το πρωτογενές, ακατέργαστο υλικό το σύνολο των υπολογιστών «μαθαίνει» δίχως ανθρώπινη παρέμβαση να συνθέτει ένα απλό μουσικό «γονιδίωμα», το οποίο με τον καιρό και με βάση την εξέλιξη που συντελείται στην τεχνητή νοημοσύνη γίνεται όλο και πιο περίπλοκο. Ετσι και το αρχικό υλικό που μπορεί να δίνει μουσική μερικών δευτερολέπτων εξελίσσεται σε σύνθεση, «μάλλον μοντερνιστικού χαρακτήρα» όπως σημειώνουν οι μελετητές του, αρκετών λεπτών. Η μόνη ανθρώπινη παρέμβαση είναι ο καθορισμός του είδους και της ποσότητας των οργάνων για τα οποία θα γράψει ο Iamus.
«Η ιδέα του μουσικού γονιδιώματος υπάρχει και στον Κανόνα της δυτικής μουσικής», σημειώνει ο πιανίστας και μουσικοπαιδαγωγός της Musikene, Ακαδημίας Μουσικής στο Σαν Σεμπαστιάν της Βόρειας Ισπανίας Γκουστάβο Ντίαζ-Χέρεζ, ο οποίος συνεργάστηκε με το Κέντρο τεχνολογίας στη Μάλαγα και προχθές το βράδυ παρέδωσε στο διεθνές κοινό τις πρώτες νότες από το Iamus, στο έργο για πιάνο Colossus, από το όνομα του πρώτου ηλεκτρονικού υπολογιστή με τον οποίο οι Βρετανοί κατάφεραν να αποκωδικοποιήσουν τα μηνύματα των Γερμανών στη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Προτού συμπράξει με τη βιολονίστα Τσετσίλια Μπέρκοβιτς και με τον κλαρινετίστα Κρίστο Μπάριος.
Δεν είναι η πρώτη φορά που υπολογιστής ή ηλεκτρονικό πρόγραμμα «γεννάει» μουσική. Ομως μέχρι τώρα υπήρχε και ανθρώπινη παρέμβαση, ενώ έως σήμερα η μουσική αυτή δεν είχε ως αποδέκτη ένας διεθνώς αναγνωρισμένο μουσικό σχήμα, όπως η Συμφωνική Ορχήστρα του Λονδίνου.
Το 1986 ο Κεμάλ Εμτσίογλου «εφηύρε» ένα πρόγραμμα εναρμονισμού χορωδιακών σε στυλ Μπαχ, όταν από την προηγούμενη δεκαετία δύο σουηδοί ερευνητές είχαν καταφέρει να «πλάσουν» έναν αλγόριθμο που συνέτεινε στη σύνθεση εξαιρετικά απλοϊκών παιδικών τραγουδιών στο στυλ της σουηδής συνθέτριας Αλίς Τενιέ.
Αργότερα, η «εικονική» πιανίστρια (ένα πρόγραμμα στην πραγματικότητα) Εμιλι Χάουελ αναπαρήγαγε, ψυχρά, πιανιστικά έργα σχετικά απλοϊκά. Ομως ο έλληνας συνθέτης, μαθηματικός και αρχιτέκτονας Ιάννης Ξενάκης ήταν εκείνος που είχε εισαγάγει, γενναία, τα ηλεκτρονικά δεδομένα και την τεχνητή νοημοσύνη στη Μουσική από τη δεκαετία του '60 ακόμη.
Πάνω στο έργο του βασίστηκαν δύο σύγχρονα προγράμματα - αλγόριθμοι (GenJam και GenBebop) που «μαθαίνουν» να αυτοσχεδιάζουν τζαζ «μπλε νότες» ακόμη και στο στυλ του Τσάρλι Πάρκερ, με βάση όμως δεδομένες μουσικές «φράσεις» και όχι από το μηδέν, όπως ο Iamus. Πηγή: tanea.gr
