Φανταστείτε μια ημέρα κατά την οποία τα εμβόλια δεν θα είναι αυτά που ξέρουμε. Μια ημέρα (πιθανώς όχι και τόσο μακρινή) που οι βελόνες θα αποτελούν παρελθόν και ο καθένας θα φορά το εμβόλιό του στο... δέρμα του σε μορφή επιθέματος. Μια τέτοια ημέρα υπόσχονται να φέρουν πιο κοντά ερευνητές του Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης (ΜΙΤ), οι οποίοι ανέπτυξαν ένα DNA εμβόλιο -«τατουάζ» το οποίο φαίνεται να εμφανίζει σημαντικά πλεονεκτήματα σε σύγκριση με τα συμβατικά: εκτός του ότι καταργεί την ανάγκη βελονών, συνδέεται με μικρότερο κόστος και χρόνο παραγωγής ενώ δεν δείχνει να «εγκυμονεί» παρενέργειες.
Το εμβόλιο που... κολλά στο δέρμα έχει ήδη δοκιμαστεί σε ποντίκια καθώς και σε δείγματα δέρματος πρωτευόντων με πολύ καλά αποτελέσματα και αν όλα πάνε καλά, όπως μας πληροφορεί ένας εκ των «πατέρων» του, ο καθηγητής Ντάρελ Ιρβάιν, οι κλινικές δοκιμές σε ανθρώπους θα ξεκινήσουν μέσα σε μια διετία. Απώτερος στόχος είναι να δημιουργηθεί μελλοντικά μια κοινή βάση DNA από την οποία θα «γεννιούνται» γρήγορα εμβόλια ενάντια σε πολλές και διαφορετικές ασθένειες. Και τότε ίσως... γεννηθεί ένα καλύτερο μέλλον για τον πληθυσμό και κυρίως για το κομμάτι του που δεν έχει γεννηθεί προνομιούχο.
Τα εμβόλια του μέλλοντος θα είναι... επιθέματα που θα καταργούν τις βελόνες, οι οποίες σήμερα «στοιχειώνουν» τη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων
Κολλήστε, αφήστε επάνω στο δέρμα για μερικά λεπτά, ξεκολλήστε, τελειώσατε. Κάπως έτσι θα είναι πιθανότατα τα εμβόλια του (όχι και τόσο μακρινού) μέλλοντος. Ο λόγος για τα DNA εμβόλια που θα καταστήσουν τις γνωστές μας βελόνες παρελθόν «τρυπώντας» τον ιογενή ή βακτηριογενή «εχθρό» στην καρδιά του. Τα πρωτοποριακά αυτά εμβόλια μεταφέρουν μόνο γενετικό υλικό του λοιμογόνου παράγοντα εντός του οργανισμού - και όχι αδρανοποιημένους ιούς ή βακτήρια όπως τα συμβατικά - ωθώντας έτσι το σώμα στο να μετατραπεί σε «εργοστάσιο παραγωγής» τους ώστε να λάβει θέση μάχης ενάντια στις απειλές. Στη θεωρία η συγκεκριμένη προσέγγιση είναι άκρως δελεαστική: για τούτο τον λόγο άλλωστε και διαφορετικές ερευνητικές ομάδες ανά τον κόσμο ασχολούνται τα τελευταία χρόνια με το πεδίο των DNA εμβολίων καθώς αυτά υπόσχονται μαζικότερη και φθηνότερη παραγωγή, ενώ δεν απαιτούν ιδιαίτερες συνθήκες φύλαξης, γεγονός που τα καθιστά ιδανικά για χρήση ακόμη και στις λιγότερο προνομιούχες χώρες.
Ο καθηγητής του ΜΙΤ Ντάρελ Ιρβάιν, ένας εκ των «πατέρων» των εμβολίων - «τατουάζ»
Στην πράξη όμως τα πράγματα φαίνεται επί έτη να έχουν... κολλήσει. Και αυτό διότι δεν είχε ως σήμερα βρεθεί ένας σωστός τρόπος χορήγησης των DNA εμβολίων ώστε να παράγεται επαρκής ανοσολογική απόκριση. Τώρα μια ομάδα επιστημόνων από το Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης, το περίφημο ΜΙΤ, ανακάλυψε, όπως υποστηρίζει, τον τρόπο ώστε να κάνει τα DNA εμβόλια πραγματικότητα για τον άνθρωπο. Με ποιον τρόπο; Τα μετέτρεψε σε... τατουάζ, για την ακρίβεια σε επιθέματα καλυμμένα με μικροσκοπικές βελόνες που εφαρμόζονται στο δέρμα. Ενας εκ των «πατέρων» των tattoo-DNA εμβολίων, ο καθηγητής Βιολογικής Μηχανικής και Επιστήμης και Μηχανικής Υλικών στο ΜΙΤ Ντάρελ Ιρβάιν, μίλησε στο «Βήμα» για την «επανάσταση» της μίνι βελόνας, μια επανάσταση που θα προσφέρει μια νέα γενιά εμβολίων απ' άκρου εις άκρον της Γης.
Χωρίς ιούς και παρενέργειες
Αυτό που ουσιαστικά προσφέρουν τα DNA εμβόλια είναι ότι καταργούν τους... μεσάζοντες και βάζουν τον ίδιο τον οργανισμό να κάνει τη «βρώμικη» δουλειά της προετοιμασίας ενάντια στους λοιμογόνους παράγοντες. Τι σημαίνει αυτό; Με τα συμβατικά εμβόλια εισάγεται στον οργανισμό ένας ιός ή βακτήριο με στόχο να προκληθεί μια προστατευτική ανοσολογική απόκριση του οργανισμού με τη μορφή της παραγωγής αντισωμάτων ενάντια στον «εχθρό». Οταν τελικώς ο πραγματικός ιός ή το βακτήριο κάνει την εμφάνισή του, το σώμα τον θυμάται και έτσι εξαπολύει επίθεση εναντίον του. Τα DNA εμβόλια όμως μεταφέρουν εντός του οργανισμού μόνο τον γενετικό κώδικα του λοιμογόνου παράγοντα. Με τον τρόπο αυτόν το ίδιο το σώμα τίθεται σε μια διαδικασία παραγωγής μορίων τα οποία μεταφράζονται σε σήματα για το ανοσοποιητικό σύστημα ώστε να αναγνωρίζει τον αντίπαλο.
Θεωρητικώς τα DNA εμβόλια εμφανίζουν σημαντικά πλεονεκτήματα σε σύγκριση με τα συμβατικά. Για παράδειγμα, αντί να χάνονται πολύτιμος χρόνος και χρήμα στη διαδικασία παραγωγής και επεξεργασίας πρωτεϊνών βακτηρίων ή ιών για χρήση στα εμβόλια, οι επιστήμονες μπορούν απλώς με ένα εμβόλιο DNA να κάνουν το ανθρώπινο σώμα να αναλάβει τον ρόλο παραγωγής του εμβολίου.
Παράλληλα τα DNA εμβόλια δεν φαίνεται να συνδέονται με τις παρενέργειες των συμβατικών. Οπως εξηγεί στο «Βήμα» ο καθηγητής Ιρβάιν, το γεγονός ότι τα συμβατικά εμβόλια βασίζονται σε ιούς ή βακτήρια (έστω εξασθενημένους) μπορεί να συνδεθεί, έστω και σπάνια, με μεταλλάξεις τους και εξάπλωση νέων στελεχών, καθώς και με πρόκληση λοίμωξης ή φλεγμονής, ακόμη και σοβαρής. «Με λίγα λόγια, έχουμε μια ανοσολογική απόκριση η οποία μπορεί να μην είναι η επιθυμητή. Τα DNA εμβόλια καταργούν αυτό το πρόβλημα αφού περιέχουν μόνο γενετικό υλικό και όχι μολυσματικούς παράγοντες».
Είκοσι χρόνια δυσκολίες
Ολα αυτά είναι σωστά θεωρητικώς. Ωστόσο στην πράξη και τα DNA εμβόλια έχουν συναντήσει μεγάλους «σκοπέλους». Δεν είναι τυχαίο άλλωστε πως, παρ' ότι πολλές και διαφορετικές ερευνητικές ομάδες έχουν καταπιαστεί τα τελευταία χρόνια μαζί τους, δεν έχουν προκύψει, τουλάχιστον ακόμη, DNA εμβόλια τα οποία να έχουν λάβει έγκριση κυκλοφορίας για χρήση στον άνθρωπο. Δύο τέτοια προϊόντα που εμφανίστηκαν στην αγορά αφορούσαν αποκλειστικώς εφαρμογή στην κτηνιατρική: το ένα έλαβε έγκριση στον Καναδά το 2005 για χρήση σε σολομούς ιχθυοτροφείου με στόχο την πρόληψη της μόλυνσης με τον ιό IHNV, ο οποίος προκαλεί νέκρωση στο αιμοποιητικό σύστημα και ενδημεί στον Νοτιοδυτικό Ειρηνικό, ενώ το δεύτερο έλαβε έγκριση την ίδια χρονιά από την αρμόδια υπηρεσία του αμερικανικού υπουργείου Γεωργίας για πρόληψη του ιού του Δυτικού Νείλου σε άλογα (μάλιστα το τελευταίο, παρά την έγκρισή του, δεν είναι εμπορικά διαθέσιμο).
Ποιο είναι το μεγαλύτερο εμπόδιο στη χρήση DNA εμβολίων στους ανθρώπους, ρωτήσαμε τον καθηγητή Ιρβάιν. Εκείνος απάντησε ότι «από τότε που πρωτοαναπτύχθηκαν πειραματικά αυτά τα εμβόλια, γύρω στο 1990, υπήρχε πάντα το ίδιο θέμα: δεν ήταν αρκετά ισχυρά ώστε να προκαλούν επαρκή ανοσολογική απόκριση τόσο στον άνθρωπο όσο και στα υπόλοιπα εκτός του ανθρώπου πρωτεύοντα είδη. Αρχικώς, μετά την ανακάλυψη της νέας τότε προσέγγισης, υπήρξε ενθουσιασμός: πειράματα έδειχναν ότι η έγχυση "γυμνού" DNA εντός του οργανισμού ποντικιών προκαλούσε ισχυρή ανοσολογική απόκριση. Δυστυχώς όμως τα αποτελέσματα αυτά δεν επιβεβαιώθηκαν σε πιθήκους και ανθρώπους. Η απόκριση του οργανισμού στο εμβόλιο δεν ήταν η αναμενόμενη και χρειαζόταν να γίνονται πολλές εγχύσεις για να επιτευχθεί κάποιος σχετικά ικανοποιητικός βαθμός ανοσίας. Ετσι όλοι άρχισαν να ασχολούνται με το πώς θα αναπτύξουν αποτελεσματικότερες μεθόδους μεταφοράς του DNA εντός του οργανισμού των πρωτευόντων για να επιτύχουν καλύτερη ανοσολογική απόκριση».
Στο πλαίσιο της επίτευξης μεγαλύτερης αποτελεσματικότητας των DNA εμβολίων έχουν δοκιμαστεί και συνεχίζουν να δοκιμάζονται πολλές και διαφορετικές προσεγγίσεις. Μία από τις επικρατέστερες αφορά την εφαρμογή μικρών «ηλεκτροσόκ» στους ιστούς τα οποία επιτρέπουν στο DNA των μικροοργανισμών να εισέρχεται πιο εύκολα στα ανθρώπινα κύτταρα. Ωστόσο η προσέγγιση αυτή είναι επώδυνη και απαιτεί τη χρήση ειδικού εξοπλισμού, γεγονός που δεν την καθιστά ιδιαιτέρως πρακτική.
Το τατουάζ έδωσε τη λύση
H καθηγήτρια Πόλα Χάμοντ, επίσης από το ΜΙΤ, που μαζί με τον καθηγητή Ιρβάιν βρίσκονται πίσω από τα εμβόλια-επιθέματα
Η ομάδα από το ΜΙΤ πιστεύει τώρα ότι ανακάλυψε αυτό που όλοι ψάχνουν και μάλιστα με τον πιο... ανώδυνο τρόπο. Οπως εξηγεί ο καθηγητής Ιρβάιν, που μαζί με την καθηγήτρια Μηχανικής του ΜΙΤ Πόλα Χάμοντ ήταν επικεφαλής σχετικής μελέτης η οποία δημοσιεύθηκε online στις 27 Ιανουαρίου στην έγκριτη επιθεώρηση «Nature Materials», «συνδυάσαμε διαφορετικούς παράγοντες για να αυξήσουμε την αποτελεσματικότητα των DNA εμβολίων. Ουσιαστικώς το "όχημα μεταφοράς" του DNA που χρησιμοποιήσαμε είναι ένα επίθεμα το οποίο φέρει επάνω του μικροσκοπικές βελόνες που "τρυπούν" το δέρμα χωρίς να προκαλούν πόνο. Το δέρμα αποτελεί μια πολύ καλή "είσοδο" για το εμβόλιο, με δεδομένο ότι διαθέτει πολλά ανοσοκύτταρα».
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν συγκεκριμένα συστοιχίες από πλαστικές μίνι βελόνες με πλάτος μόλις 250 μικρομέτρων (ένα μικρόμετρο ισούται με ένα εκατομμυριοστό του μέτρου) και ύψος 650 μικρομέτρων. Για να καταλάβει κάποιος καλύτερα το πόσο μικρό μέγεθος έχουν αυτές οι βελόνες, σημειώνουμε ότι συγκριτικά μια ανθρώπινη τρίχα έχει πλάτος 100 μικρομέτρων.
Οι μικροβελόνες καλύφθηκαν με βιοδιασπώμενα φιλμ τα οποία περιείχαν το εμβόλιο, καθώς και πολλά άλλα μόρια, όπως ανοσοενισχυτικά που ενεργοποιούν το ανοσοποιητικό σύστημα και βοηθούν τα κύτταρα να απορροφήσουν το DNA. Οι βελόνες ήταν έτσι σχεδιασμένες ώστε να εισχωρούν μόνο στα πιο επιφανειακά στρώματα του δέρματος - σε βάθος περίπου μισού χιλιοστού - αποφεύγοντας να πειράξουν τις νευρικές απολήξεις. «Το γεγονός αυτό καθιστά τη διαδικασία πολύ λιγότερο επώδυνη από την υποδόρια ένεση. Η αίσθηση που έχει το ανθρώπινο δέρμα είναι σαν να την ακουμπά η ολίγον τι "αγκαθωτή" γλώσσα μιας γάτας» διευκρινίζει ο καθηγητής.
Αρκεί η επαφή για λίγα λεπτά
Το επίθεμα τοποθετείται στο δέρμα για μερικά λεπτά και στη συνέχεια αφαιρείται - η όλη διαδικασία μοιάζει με εκείνη που ακολουθείται στα μη μόνιμα τατουάζ. Η επικάλυψη όμως με την οποία είναι «ντυμένες» οι βελόνες παραμένει στο δέρμα μετά την απομάκρυνση του επιθέματος. Τα φιλμ διαλύονται με ελεγχόμενο τρόπο καθώς έρχονται σε επαφή με το νερό εκλύοντας το εμβόλιο και τα υπόλοιπα μόρια που περιέχουν σε διάστημα που μπορεί να διαρκεί από μερικές ημέρες ως μερικές εβδομάδες. «Καθώς τα φιλμ διαλύονται τα τμήματα του DNA συσσωματώνονται με τμήματα του πολυμερούς τα οποία και προστατεύουν το DNA επιτρέποντάς του να εισχωρήσει άθικτο μέσα στα κύτταρα» αναφέρει ο καθηγητής Ιρβάιν και συμπληρώνει ότι το γεγονός αυτό είναι άκρως σημαντικό, με δεδομένο ότι η έγχυση «γυμνού» DNA εντός του οργανισμού δεν είναι εξίσου αποτελεσματική. Και αυτό διότι με τη «γυμνή» μέθοδο το γενετικό υλικό διασπάται ταχέως προτού το ανοσοποιητικό σύστημα αποκτήσει «μνήμη» του εχθρού ώστε να είναι έτοιμο να τον αντιμετωπίσει «κατά πρόσωπο» όταν τον συναντήσει σε πραγματικές συνθήκες.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, ο πλήρως ελεγχόμενος αυτός τρόπος έκλυσης των «συστατικών» του εμβολίου για μεγάλο διάστημα αποτελεί το «κλειδί» που αυξάνει την ανοσολογική απόκριση του οργανισμού.
Ο επιστήμονας που βρίσκεται με την υπόλοιπη ομάδα πίσω από τα εμβόλια-«τατουάζ» απαριθμεί τα βασικά σημεία υπεροχής τους: όπως λέει, το βασικότερο όλων είναι ο έλεγχος που μπορούν να έχουν οι ειδικοί σε ό,τι αφορά το σύστημα χορήγησής τους. «Μπορούμε να ελέγξουμε πόσο DNA θα μεταφέρουμε εντός του οργανισμού ρυθμίζοντας τον αριθμό των στρωμάτων του πολυμερούς που θα χρησιμοποιήσουμε. Μπορούμε επίσης να ελέγξουμε τον ρυθμό χορήγησης του εμβολίου μεταβάλλοντας το πόσο υδροφοβικό θα είναι το φιλμ που θα δημιουργήσουμε. Και βέβαια το γεγονός ότι με την τεχνική μας το DNA εκλύεται εντός του οργανισμού σταδιακά επιτρέπει στο ανοσοποιητικό σύστημα να αλληλεπιδράσει καλύτερα μαζί του αυξάνοντας την αποτελεσματικότητα του εμβολίου».
Οι μικροβελόνες που φέρει επάνω του το επίθεμα τρυπούν μόνο τα ανώτερα στρώματα του δέρματος με αποτέλεσμα να μην προκαλείται πόνος
Δεν χρειάζεται ψυγείο ούτε γιατρός
Ενα άλλο ατού των εμβολίων-επιθεμάτων που έχει τεράστια πρακτική αξία είναι ότι μπορούν να αποθηκεύονται σε θερμοκρασία δωματίου επί εβδομάδες χωρίς να χάνουν τη δραστικότητά τους. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι είναι πιο εύκολη η διανομή τους σε όλον τον κόσμο, ακόμη και σε χώρες όπου δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις φύλαξης των διαλυμάτων των συμβατικών εμβολίων σε ψυγείο. Και όχι μόνο αυτό: δεν απαιτείται καν εξειδικευμένο προσωπικό για χορήγηση των προηγμένων DNA εμβολίων.
Σε ό,τι αφορά τη μακροπρόθεσμη αποτελεσματικότητα αυτού του είδους των εμβολίων και την ανάγκη επανάληψης της χορήγησής τους ο καθηγητής Ιρβάιν δεν μπορεί να δώσει αυτή τη στιγμή οριστικές απαντήσεις. Εκτιμά πάντως ότι τα εμβόλια-επιθέματα θα εφαρμόζονται πολύ πιο αραιά από τα συμβατικά εμβόλια. «Ανάλογα με την κάθε νόσο, είναι πιθανόν να τοποθετείται ένα μόνο επίθεμα τον χρόνο ώστε να "ανασυντάσσει" το ανοσοποιητικό σύστημα».
Τα εμβόλια-«τατουάζ» των ειδικών του ΜΙΤ δοκιμάστηκαν αρχικώς σε ποντίκια και, όπως προέκυψε, η ανοσολογική απόκριση που προκλήθηκε ήταν εξίσου καλή ή ακόμη καλύτερη σε σύγκριση με εκείνη που επιτυγχάνεται με την εφαρμογή της μεθόδου των μικρών «ηλεκτροσόκ».
Και σε πιθήκους
Στη συνέχεια οι ερευνητές προχώρησαν ένα βήμα πιο πέρα προσπαθώντας να ανακαλύψουν αν η τεχνική τους μπορεί να προκαλέσει ανοσολογική απόκριση σε πρωτεύοντα ζώα. Χρησιμοποίησαν ένα φιλμ πολυμερούς το οποίο «κουβαλούσε» DNA που κωδικοποιούσε για πρωτεΐνες της μορφής του ιού HIV του AIDS που πλήττει τους πιθήκους (SIV). Το φιλμ τοποθετήθηκε σε δείγματα δέρματος μακάκων πιθήκων που είχαν καλλιεργηθεί στο εργαστήριο. Οπως φάνηκε, στα δείγματα στα οποία είχε εφαρμοστεί το φιλμ, το DNA του ιού ήταν εύκολα ανιχνεύσιμο, κάτι που δεν συνέβαινε όταν στο δέρμα είχε εγχυθεί «γυμνό» DNA. Σύμφωνα με τον καθηγητή Ιρβάιν, τα αποτελέσματα αυτά γεννούν ελπίδες σχετικά με το ότι θα μπορούσαν να αναπαραχθούν σε μεγάλα ζώα και τελικώς σε ανθρώπους.
Ο επικεφαλής της μελέτης σημειώνει ότι το επόμενο βήμα για την ερευνητική ομάδα είναι να διεξαγάγει περαιτέρω πειράματα σε άλλα πρωτεύοντα είδη προτού προχωρήσει σε κλινικές δοκιμές σε ανθρώπους. Αν όλα πάνε καλά, οι δοκιμές στον άνθρωπο δεν θα αργήσουν πολύ. «Εκτιμούμε ότι, αν έχουμε εξίσου καλά αποτελέσματα από τα επόμενα πειράματά μας, θα μπορέσουμε να προχωρήσουμε σε κλινικές δοκιμές μέσα σε μία διετία. Αρχικώς πιστεύω ότι θα γίνουν δοκιμές για εμβόλια του HIV καθώς υπάρχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον στο συγκεκριμένο πεδίο αφού η χρήση συμβατικών εμβολίων ενός τέτοιου ιού μπορεί να είναι επικίνδυνη για τον άνθρωπο - βρισκόμαστε ήδη σε συζητήσεις με συνεργάτες από τις ΗΠΑ και συγκεκριμένα από τη Βοστώνη. Εκτιμούμε όμως ότι μελλοντικά θα αναπτυχθούν εμβόλια για πολλές και διαφορετικές ασθένειες».
Απώτερος στόχος είναι, διά στόματος του καθηγητή, να δημιουργηθεί κάποια ημέρα μια κοινή πλατφόρμα DNA εμβολίων. «Πρόκειται για μια προσέγγιση η οποία θα μπορεί να οδηγήσει στη δημιουργία οποιουδήποτε DNA εμβολίου αφού θα έχουμε την ίδια βάση DNA και θα κωδικοποιούνται διαφορετικά αντιγόνα, ανάλογα με το εμβόλιο που επιθυμούμε να φτιάξουμε. Είναι ευνόητο ότι μια τέτοια διαδικασία θα είναι πολύ πιο γρήγορη αλλά και φθηνή σε σύγκριση με τη διαδικασία δημιουργίας των συμβατικών εμβολίων. Και αυτό διότι θα ακολουθείται πάντα η ίδια ακριβώς διαδικασία παρασκευής για όλα τα εμβόλια με μικρές διαφοροποιήσεις ανάλογα με τις εκάστοτε ανάγκες».
Ισως λοιπόν σε κάποια χρόνια από τώρα ο καθένας μας θα παίρνει το εμβόλιο-τατουάζ του, θα το τοποθετεί μόνος του στο δέρμα και εκείνο θα κάνει τη σωτήρια δουλειά του. Η επιστήμη στην υπηρεσία της ανθρωπότητας (και μάλιστα κυρίως των ανθρώπων που δεν έχουν την τύχη να απολαμβάνουν συχνά τα δώρα της επιστήμης)...
ΣΥΝ ΚΑΙ ΠΛΗΝ
Τι δείχνει το... crash test
Συμβατικά εμβόλια
Βασίζονται σε χρήση αδρανοποιημένων ιών ή βακτηρίων που εισάγονται στον οργανισμό και του δημιουργούν μια «μνήμη» έτσι ώστε όταν συναντήσει τον πραγματικό «εχθρό» να έχει τη δυνατότητα να αντιδράσει.
Για τη δημιουργία του κάθε εμβολίου απαιτείται ξεχωριστή απομόνωση και διαχείριση του ιού ή του βακτηρίου. Η διαδικασία αυτή είναι χρονοβόρος - μπορεί να διαρκέσει αρκετούς μήνες.
Με δεδομένο ότι τα εμβόλια αυτά βασίζονται σε λοιμογόνους παράγοντες (έστω και εξασθενημένους), μπορεί να εμφανιστούν μεταλλάξεις επικίνδυνες για εξάπλωση νέων στελεχών, καθώς και να προκληθούν λοιμώξεις ή φλεγμονές στους λήπτες.
Η παραγωγή του κάθε εμβολίου απαιτεί, εκτός από χρόνο, και πολύ χρήμα.
Τα εμβόλια χρειάζεται να συντηρούνται σε συνθήκες ψύξης.
DNA εμβόλια
Βασίζονται σε μεταφορά μόνο του γενετικού υλικού του λοιμογόνου παράγοντα εντός του οργανισμού. Η διαδικασία αυτή κάνει τα ίδια τα κύτταρα του οργανισμού να παράγουν μόρια τα οποία λειτουργούν ως δείκτες για το ανοσοποιητικό σύστημα σε περίπτωση εμφάνισης της ιογενούς ή βακτηριακής απειλής.
Στόχος είναι να δημιουργηθεί μια κοινή βάση DNA και με μικρές διαφοροποιήσεις να δημιουργείται οποιοδήποτε εμβόλιο. Κάτι τέτοιο θα επιτρέψει τη μαζική παραγωγή εμβολίων σε μικρό χρονικό διάστημα - γεγονός σημαντικό όταν έχει για παράδειγμα ξεσπάσει μια επιδημία.
Με τα DNA εμβόλια και ειδικά μέσω της νέας τεχνικής των μικροβελόνων το γενετικό υλικό του λοιμογόνου παράγοντα εισάγεται κατευθείαν στον οργανισμό και έτσι αποφεύγεται ο κίνδυνος παρενεργειών.
Με την τεχνική των DNA εμβολίων και με δεδομένο ότι θα υπάρχει μια κοινή πλατφόρμα ανάπτυξής τους, το κόστος θα είναι πολύ μικρότερο σε σύγκριση με εκείνο που απαιτείται για τα συμβατικά εμβόλια.
Τα DNA εμβόλια-τατουάζ δεν χρειάζεται να αποθηκευθούν σε ειδικές συνθήκες και μπορούν να διατηρηθούν επί εβδομάδες εκτός ψυγείου, ακόμη και στις αναπτυσσόμενες χώρες.
Πηγή: tovima.gr
Το εμβόλιο που... κολλά στο δέρμα έχει ήδη δοκιμαστεί σε ποντίκια καθώς και σε δείγματα δέρματος πρωτευόντων με πολύ καλά αποτελέσματα και αν όλα πάνε καλά, όπως μας πληροφορεί ένας εκ των «πατέρων» του, ο καθηγητής Ντάρελ Ιρβάιν, οι κλινικές δοκιμές σε ανθρώπους θα ξεκινήσουν μέσα σε μια διετία. Απώτερος στόχος είναι να δημιουργηθεί μελλοντικά μια κοινή βάση DNA από την οποία θα «γεννιούνται» γρήγορα εμβόλια ενάντια σε πολλές και διαφορετικές ασθένειες. Και τότε ίσως... γεννηθεί ένα καλύτερο μέλλον για τον πληθυσμό και κυρίως για το κομμάτι του που δεν έχει γεννηθεί προνομιούχο.
Τα εμβόλια του μέλλοντος θα είναι... επιθέματα που θα καταργούν τις βελόνες, οι οποίες σήμερα «στοιχειώνουν» τη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων
Κολλήστε, αφήστε επάνω στο δέρμα για μερικά λεπτά, ξεκολλήστε, τελειώσατε. Κάπως έτσι θα είναι πιθανότατα τα εμβόλια του (όχι και τόσο μακρινού) μέλλοντος. Ο λόγος για τα DNA εμβόλια που θα καταστήσουν τις γνωστές μας βελόνες παρελθόν «τρυπώντας» τον ιογενή ή βακτηριογενή «εχθρό» στην καρδιά του. Τα πρωτοποριακά αυτά εμβόλια μεταφέρουν μόνο γενετικό υλικό του λοιμογόνου παράγοντα εντός του οργανισμού - και όχι αδρανοποιημένους ιούς ή βακτήρια όπως τα συμβατικά - ωθώντας έτσι το σώμα στο να μετατραπεί σε «εργοστάσιο παραγωγής» τους ώστε να λάβει θέση μάχης ενάντια στις απειλές. Στη θεωρία η συγκεκριμένη προσέγγιση είναι άκρως δελεαστική: για τούτο τον λόγο άλλωστε και διαφορετικές ερευνητικές ομάδες ανά τον κόσμο ασχολούνται τα τελευταία χρόνια με το πεδίο των DNA εμβολίων καθώς αυτά υπόσχονται μαζικότερη και φθηνότερη παραγωγή, ενώ δεν απαιτούν ιδιαίτερες συνθήκες φύλαξης, γεγονός που τα καθιστά ιδανικά για χρήση ακόμη και στις λιγότερο προνομιούχες χώρες.
Ο καθηγητής του ΜΙΤ Ντάρελ Ιρβάιν, ένας εκ των «πατέρων» των εμβολίων - «τατουάζ»
Στην πράξη όμως τα πράγματα φαίνεται επί έτη να έχουν... κολλήσει. Και αυτό διότι δεν είχε ως σήμερα βρεθεί ένας σωστός τρόπος χορήγησης των DNA εμβολίων ώστε να παράγεται επαρκής ανοσολογική απόκριση. Τώρα μια ομάδα επιστημόνων από το Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης, το περίφημο ΜΙΤ, ανακάλυψε, όπως υποστηρίζει, τον τρόπο ώστε να κάνει τα DNA εμβόλια πραγματικότητα για τον άνθρωπο. Με ποιον τρόπο; Τα μετέτρεψε σε... τατουάζ, για την ακρίβεια σε επιθέματα καλυμμένα με μικροσκοπικές βελόνες που εφαρμόζονται στο δέρμα. Ενας εκ των «πατέρων» των tattoo-DNA εμβολίων, ο καθηγητής Βιολογικής Μηχανικής και Επιστήμης και Μηχανικής Υλικών στο ΜΙΤ Ντάρελ Ιρβάιν, μίλησε στο «Βήμα» για την «επανάσταση» της μίνι βελόνας, μια επανάσταση που θα προσφέρει μια νέα γενιά εμβολίων απ' άκρου εις άκρον της Γης.
Χωρίς ιούς και παρενέργειες
Αυτό που ουσιαστικά προσφέρουν τα DNA εμβόλια είναι ότι καταργούν τους... μεσάζοντες και βάζουν τον ίδιο τον οργανισμό να κάνει τη «βρώμικη» δουλειά της προετοιμασίας ενάντια στους λοιμογόνους παράγοντες. Τι σημαίνει αυτό; Με τα συμβατικά εμβόλια εισάγεται στον οργανισμό ένας ιός ή βακτήριο με στόχο να προκληθεί μια προστατευτική ανοσολογική απόκριση του οργανισμού με τη μορφή της παραγωγής αντισωμάτων ενάντια στον «εχθρό». Οταν τελικώς ο πραγματικός ιός ή το βακτήριο κάνει την εμφάνισή του, το σώμα τον θυμάται και έτσι εξαπολύει επίθεση εναντίον του. Τα DNA εμβόλια όμως μεταφέρουν εντός του οργανισμού μόνο τον γενετικό κώδικα του λοιμογόνου παράγοντα. Με τον τρόπο αυτόν το ίδιο το σώμα τίθεται σε μια διαδικασία παραγωγής μορίων τα οποία μεταφράζονται σε σήματα για το ανοσοποιητικό σύστημα ώστε να αναγνωρίζει τον αντίπαλο.
Θεωρητικώς τα DNA εμβόλια εμφανίζουν σημαντικά πλεονεκτήματα σε σύγκριση με τα συμβατικά. Για παράδειγμα, αντί να χάνονται πολύτιμος χρόνος και χρήμα στη διαδικασία παραγωγής και επεξεργασίας πρωτεϊνών βακτηρίων ή ιών για χρήση στα εμβόλια, οι επιστήμονες μπορούν απλώς με ένα εμβόλιο DNA να κάνουν το ανθρώπινο σώμα να αναλάβει τον ρόλο παραγωγής του εμβολίου.
Παράλληλα τα DNA εμβόλια δεν φαίνεται να συνδέονται με τις παρενέργειες των συμβατικών. Οπως εξηγεί στο «Βήμα» ο καθηγητής Ιρβάιν, το γεγονός ότι τα συμβατικά εμβόλια βασίζονται σε ιούς ή βακτήρια (έστω εξασθενημένους) μπορεί να συνδεθεί, έστω και σπάνια, με μεταλλάξεις τους και εξάπλωση νέων στελεχών, καθώς και με πρόκληση λοίμωξης ή φλεγμονής, ακόμη και σοβαρής. «Με λίγα λόγια, έχουμε μια ανοσολογική απόκριση η οποία μπορεί να μην είναι η επιθυμητή. Τα DNA εμβόλια καταργούν αυτό το πρόβλημα αφού περιέχουν μόνο γενετικό υλικό και όχι μολυσματικούς παράγοντες».
Είκοσι χρόνια δυσκολίες
Ολα αυτά είναι σωστά θεωρητικώς. Ωστόσο στην πράξη και τα DNA εμβόλια έχουν συναντήσει μεγάλους «σκοπέλους». Δεν είναι τυχαίο άλλωστε πως, παρ' ότι πολλές και διαφορετικές ερευνητικές ομάδες έχουν καταπιαστεί τα τελευταία χρόνια μαζί τους, δεν έχουν προκύψει, τουλάχιστον ακόμη, DNA εμβόλια τα οποία να έχουν λάβει έγκριση κυκλοφορίας για χρήση στον άνθρωπο. Δύο τέτοια προϊόντα που εμφανίστηκαν στην αγορά αφορούσαν αποκλειστικώς εφαρμογή στην κτηνιατρική: το ένα έλαβε έγκριση στον Καναδά το 2005 για χρήση σε σολομούς ιχθυοτροφείου με στόχο την πρόληψη της μόλυνσης με τον ιό IHNV, ο οποίος προκαλεί νέκρωση στο αιμοποιητικό σύστημα και ενδημεί στον Νοτιοδυτικό Ειρηνικό, ενώ το δεύτερο έλαβε έγκριση την ίδια χρονιά από την αρμόδια υπηρεσία του αμερικανικού υπουργείου Γεωργίας για πρόληψη του ιού του Δυτικού Νείλου σε άλογα (μάλιστα το τελευταίο, παρά την έγκρισή του, δεν είναι εμπορικά διαθέσιμο).
Ποιο είναι το μεγαλύτερο εμπόδιο στη χρήση DNA εμβολίων στους ανθρώπους, ρωτήσαμε τον καθηγητή Ιρβάιν. Εκείνος απάντησε ότι «από τότε που πρωτοαναπτύχθηκαν πειραματικά αυτά τα εμβόλια, γύρω στο 1990, υπήρχε πάντα το ίδιο θέμα: δεν ήταν αρκετά ισχυρά ώστε να προκαλούν επαρκή ανοσολογική απόκριση τόσο στον άνθρωπο όσο και στα υπόλοιπα εκτός του ανθρώπου πρωτεύοντα είδη. Αρχικώς, μετά την ανακάλυψη της νέας τότε προσέγγισης, υπήρξε ενθουσιασμός: πειράματα έδειχναν ότι η έγχυση "γυμνού" DNA εντός του οργανισμού ποντικιών προκαλούσε ισχυρή ανοσολογική απόκριση. Δυστυχώς όμως τα αποτελέσματα αυτά δεν επιβεβαιώθηκαν σε πιθήκους και ανθρώπους. Η απόκριση του οργανισμού στο εμβόλιο δεν ήταν η αναμενόμενη και χρειαζόταν να γίνονται πολλές εγχύσεις για να επιτευχθεί κάποιος σχετικά ικανοποιητικός βαθμός ανοσίας. Ετσι όλοι άρχισαν να ασχολούνται με το πώς θα αναπτύξουν αποτελεσματικότερες μεθόδους μεταφοράς του DNA εντός του οργανισμού των πρωτευόντων για να επιτύχουν καλύτερη ανοσολογική απόκριση».
Στο πλαίσιο της επίτευξης μεγαλύτερης αποτελεσματικότητας των DNA εμβολίων έχουν δοκιμαστεί και συνεχίζουν να δοκιμάζονται πολλές και διαφορετικές προσεγγίσεις. Μία από τις επικρατέστερες αφορά την εφαρμογή μικρών «ηλεκτροσόκ» στους ιστούς τα οποία επιτρέπουν στο DNA των μικροοργανισμών να εισέρχεται πιο εύκολα στα ανθρώπινα κύτταρα. Ωστόσο η προσέγγιση αυτή είναι επώδυνη και απαιτεί τη χρήση ειδικού εξοπλισμού, γεγονός που δεν την καθιστά ιδιαιτέρως πρακτική.
Το τατουάζ έδωσε τη λύση
H καθηγήτρια Πόλα Χάμοντ, επίσης από το ΜΙΤ, που μαζί με τον καθηγητή Ιρβάιν βρίσκονται πίσω από τα εμβόλια-επιθέματα
Η ομάδα από το ΜΙΤ πιστεύει τώρα ότι ανακάλυψε αυτό που όλοι ψάχνουν και μάλιστα με τον πιο... ανώδυνο τρόπο. Οπως εξηγεί ο καθηγητής Ιρβάιν, που μαζί με την καθηγήτρια Μηχανικής του ΜΙΤ Πόλα Χάμοντ ήταν επικεφαλής σχετικής μελέτης η οποία δημοσιεύθηκε online στις 27 Ιανουαρίου στην έγκριτη επιθεώρηση «Nature Materials», «συνδυάσαμε διαφορετικούς παράγοντες για να αυξήσουμε την αποτελεσματικότητα των DNA εμβολίων. Ουσιαστικώς το "όχημα μεταφοράς" του DNA που χρησιμοποιήσαμε είναι ένα επίθεμα το οποίο φέρει επάνω του μικροσκοπικές βελόνες που "τρυπούν" το δέρμα χωρίς να προκαλούν πόνο. Το δέρμα αποτελεί μια πολύ καλή "είσοδο" για το εμβόλιο, με δεδομένο ότι διαθέτει πολλά ανοσοκύτταρα».
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν συγκεκριμένα συστοιχίες από πλαστικές μίνι βελόνες με πλάτος μόλις 250 μικρομέτρων (ένα μικρόμετρο ισούται με ένα εκατομμυριοστό του μέτρου) και ύψος 650 μικρομέτρων. Για να καταλάβει κάποιος καλύτερα το πόσο μικρό μέγεθος έχουν αυτές οι βελόνες, σημειώνουμε ότι συγκριτικά μια ανθρώπινη τρίχα έχει πλάτος 100 μικρομέτρων.
Οι μικροβελόνες καλύφθηκαν με βιοδιασπώμενα φιλμ τα οποία περιείχαν το εμβόλιο, καθώς και πολλά άλλα μόρια, όπως ανοσοενισχυτικά που ενεργοποιούν το ανοσοποιητικό σύστημα και βοηθούν τα κύτταρα να απορροφήσουν το DNA. Οι βελόνες ήταν έτσι σχεδιασμένες ώστε να εισχωρούν μόνο στα πιο επιφανειακά στρώματα του δέρματος - σε βάθος περίπου μισού χιλιοστού - αποφεύγοντας να πειράξουν τις νευρικές απολήξεις. «Το γεγονός αυτό καθιστά τη διαδικασία πολύ λιγότερο επώδυνη από την υποδόρια ένεση. Η αίσθηση που έχει το ανθρώπινο δέρμα είναι σαν να την ακουμπά η ολίγον τι "αγκαθωτή" γλώσσα μιας γάτας» διευκρινίζει ο καθηγητής.
Αρκεί η επαφή για λίγα λεπτά
Το επίθεμα τοποθετείται στο δέρμα για μερικά λεπτά και στη συνέχεια αφαιρείται - η όλη διαδικασία μοιάζει με εκείνη που ακολουθείται στα μη μόνιμα τατουάζ. Η επικάλυψη όμως με την οποία είναι «ντυμένες» οι βελόνες παραμένει στο δέρμα μετά την απομάκρυνση του επιθέματος. Τα φιλμ διαλύονται με ελεγχόμενο τρόπο καθώς έρχονται σε επαφή με το νερό εκλύοντας το εμβόλιο και τα υπόλοιπα μόρια που περιέχουν σε διάστημα που μπορεί να διαρκεί από μερικές ημέρες ως μερικές εβδομάδες. «Καθώς τα φιλμ διαλύονται τα τμήματα του DNA συσσωματώνονται με τμήματα του πολυμερούς τα οποία και προστατεύουν το DNA επιτρέποντάς του να εισχωρήσει άθικτο μέσα στα κύτταρα» αναφέρει ο καθηγητής Ιρβάιν και συμπληρώνει ότι το γεγονός αυτό είναι άκρως σημαντικό, με δεδομένο ότι η έγχυση «γυμνού» DNA εντός του οργανισμού δεν είναι εξίσου αποτελεσματική. Και αυτό διότι με τη «γυμνή» μέθοδο το γενετικό υλικό διασπάται ταχέως προτού το ανοσοποιητικό σύστημα αποκτήσει «μνήμη» του εχθρού ώστε να είναι έτοιμο να τον αντιμετωπίσει «κατά πρόσωπο» όταν τον συναντήσει σε πραγματικές συνθήκες.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, ο πλήρως ελεγχόμενος αυτός τρόπος έκλυσης των «συστατικών» του εμβολίου για μεγάλο διάστημα αποτελεί το «κλειδί» που αυξάνει την ανοσολογική απόκριση του οργανισμού.
Ο επιστήμονας που βρίσκεται με την υπόλοιπη ομάδα πίσω από τα εμβόλια-«τατουάζ» απαριθμεί τα βασικά σημεία υπεροχής τους: όπως λέει, το βασικότερο όλων είναι ο έλεγχος που μπορούν να έχουν οι ειδικοί σε ό,τι αφορά το σύστημα χορήγησής τους. «Μπορούμε να ελέγξουμε πόσο DNA θα μεταφέρουμε εντός του οργανισμού ρυθμίζοντας τον αριθμό των στρωμάτων του πολυμερούς που θα χρησιμοποιήσουμε. Μπορούμε επίσης να ελέγξουμε τον ρυθμό χορήγησης του εμβολίου μεταβάλλοντας το πόσο υδροφοβικό θα είναι το φιλμ που θα δημιουργήσουμε. Και βέβαια το γεγονός ότι με την τεχνική μας το DNA εκλύεται εντός του οργανισμού σταδιακά επιτρέπει στο ανοσοποιητικό σύστημα να αλληλεπιδράσει καλύτερα μαζί του αυξάνοντας την αποτελεσματικότητα του εμβολίου».
Οι μικροβελόνες που φέρει επάνω του το επίθεμα τρυπούν μόνο τα ανώτερα στρώματα του δέρματος με αποτέλεσμα να μην προκαλείται πόνος
Δεν χρειάζεται ψυγείο ούτε γιατρός
Ενα άλλο ατού των εμβολίων-επιθεμάτων που έχει τεράστια πρακτική αξία είναι ότι μπορούν να αποθηκεύονται σε θερμοκρασία δωματίου επί εβδομάδες χωρίς να χάνουν τη δραστικότητά τους. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι είναι πιο εύκολη η διανομή τους σε όλον τον κόσμο, ακόμη και σε χώρες όπου δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις φύλαξης των διαλυμάτων των συμβατικών εμβολίων σε ψυγείο. Και όχι μόνο αυτό: δεν απαιτείται καν εξειδικευμένο προσωπικό για χορήγηση των προηγμένων DNA εμβολίων.
Σε ό,τι αφορά τη μακροπρόθεσμη αποτελεσματικότητα αυτού του είδους των εμβολίων και την ανάγκη επανάληψης της χορήγησής τους ο καθηγητής Ιρβάιν δεν μπορεί να δώσει αυτή τη στιγμή οριστικές απαντήσεις. Εκτιμά πάντως ότι τα εμβόλια-επιθέματα θα εφαρμόζονται πολύ πιο αραιά από τα συμβατικά εμβόλια. «Ανάλογα με την κάθε νόσο, είναι πιθανόν να τοποθετείται ένα μόνο επίθεμα τον χρόνο ώστε να "ανασυντάσσει" το ανοσοποιητικό σύστημα».
Τα εμβόλια-«τατουάζ» των ειδικών του ΜΙΤ δοκιμάστηκαν αρχικώς σε ποντίκια και, όπως προέκυψε, η ανοσολογική απόκριση που προκλήθηκε ήταν εξίσου καλή ή ακόμη καλύτερη σε σύγκριση με εκείνη που επιτυγχάνεται με την εφαρμογή της μεθόδου των μικρών «ηλεκτροσόκ».
Και σε πιθήκους
Στη συνέχεια οι ερευνητές προχώρησαν ένα βήμα πιο πέρα προσπαθώντας να ανακαλύψουν αν η τεχνική τους μπορεί να προκαλέσει ανοσολογική απόκριση σε πρωτεύοντα ζώα. Χρησιμοποίησαν ένα φιλμ πολυμερούς το οποίο «κουβαλούσε» DNA που κωδικοποιούσε για πρωτεΐνες της μορφής του ιού HIV του AIDS που πλήττει τους πιθήκους (SIV). Το φιλμ τοποθετήθηκε σε δείγματα δέρματος μακάκων πιθήκων που είχαν καλλιεργηθεί στο εργαστήριο. Οπως φάνηκε, στα δείγματα στα οποία είχε εφαρμοστεί το φιλμ, το DNA του ιού ήταν εύκολα ανιχνεύσιμο, κάτι που δεν συνέβαινε όταν στο δέρμα είχε εγχυθεί «γυμνό» DNA. Σύμφωνα με τον καθηγητή Ιρβάιν, τα αποτελέσματα αυτά γεννούν ελπίδες σχετικά με το ότι θα μπορούσαν να αναπαραχθούν σε μεγάλα ζώα και τελικώς σε ανθρώπους.
Ο επικεφαλής της μελέτης σημειώνει ότι το επόμενο βήμα για την ερευνητική ομάδα είναι να διεξαγάγει περαιτέρω πειράματα σε άλλα πρωτεύοντα είδη προτού προχωρήσει σε κλινικές δοκιμές σε ανθρώπους. Αν όλα πάνε καλά, οι δοκιμές στον άνθρωπο δεν θα αργήσουν πολύ. «Εκτιμούμε ότι, αν έχουμε εξίσου καλά αποτελέσματα από τα επόμενα πειράματά μας, θα μπορέσουμε να προχωρήσουμε σε κλινικές δοκιμές μέσα σε μία διετία. Αρχικώς πιστεύω ότι θα γίνουν δοκιμές για εμβόλια του HIV καθώς υπάρχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον στο συγκεκριμένο πεδίο αφού η χρήση συμβατικών εμβολίων ενός τέτοιου ιού μπορεί να είναι επικίνδυνη για τον άνθρωπο - βρισκόμαστε ήδη σε συζητήσεις με συνεργάτες από τις ΗΠΑ και συγκεκριμένα από τη Βοστώνη. Εκτιμούμε όμως ότι μελλοντικά θα αναπτυχθούν εμβόλια για πολλές και διαφορετικές ασθένειες».
Απώτερος στόχος είναι, διά στόματος του καθηγητή, να δημιουργηθεί κάποια ημέρα μια κοινή πλατφόρμα DNA εμβολίων. «Πρόκειται για μια προσέγγιση η οποία θα μπορεί να οδηγήσει στη δημιουργία οποιουδήποτε DNA εμβολίου αφού θα έχουμε την ίδια βάση DNA και θα κωδικοποιούνται διαφορετικά αντιγόνα, ανάλογα με το εμβόλιο που επιθυμούμε να φτιάξουμε. Είναι ευνόητο ότι μια τέτοια διαδικασία θα είναι πολύ πιο γρήγορη αλλά και φθηνή σε σύγκριση με τη διαδικασία δημιουργίας των συμβατικών εμβολίων. Και αυτό διότι θα ακολουθείται πάντα η ίδια ακριβώς διαδικασία παρασκευής για όλα τα εμβόλια με μικρές διαφοροποιήσεις ανάλογα με τις εκάστοτε ανάγκες».
Ισως λοιπόν σε κάποια χρόνια από τώρα ο καθένας μας θα παίρνει το εμβόλιο-τατουάζ του, θα το τοποθετεί μόνος του στο δέρμα και εκείνο θα κάνει τη σωτήρια δουλειά του. Η επιστήμη στην υπηρεσία της ανθρωπότητας (και μάλιστα κυρίως των ανθρώπων που δεν έχουν την τύχη να απολαμβάνουν συχνά τα δώρα της επιστήμης)...
ΣΥΝ ΚΑΙ ΠΛΗΝ
Τι δείχνει το... crash test
Συμβατικά εμβόλια
Βασίζονται σε χρήση αδρανοποιημένων ιών ή βακτηρίων που εισάγονται στον οργανισμό και του δημιουργούν μια «μνήμη» έτσι ώστε όταν συναντήσει τον πραγματικό «εχθρό» να έχει τη δυνατότητα να αντιδράσει.
Για τη δημιουργία του κάθε εμβολίου απαιτείται ξεχωριστή απομόνωση και διαχείριση του ιού ή του βακτηρίου. Η διαδικασία αυτή είναι χρονοβόρος - μπορεί να διαρκέσει αρκετούς μήνες.
Με δεδομένο ότι τα εμβόλια αυτά βασίζονται σε λοιμογόνους παράγοντες (έστω και εξασθενημένους), μπορεί να εμφανιστούν μεταλλάξεις επικίνδυνες για εξάπλωση νέων στελεχών, καθώς και να προκληθούν λοιμώξεις ή φλεγμονές στους λήπτες.
Η παραγωγή του κάθε εμβολίου απαιτεί, εκτός από χρόνο, και πολύ χρήμα.
Τα εμβόλια χρειάζεται να συντηρούνται σε συνθήκες ψύξης.
DNA εμβόλια
Βασίζονται σε μεταφορά μόνο του γενετικού υλικού του λοιμογόνου παράγοντα εντός του οργανισμού. Η διαδικασία αυτή κάνει τα ίδια τα κύτταρα του οργανισμού να παράγουν μόρια τα οποία λειτουργούν ως δείκτες για το ανοσοποιητικό σύστημα σε περίπτωση εμφάνισης της ιογενούς ή βακτηριακής απειλής.
Στόχος είναι να δημιουργηθεί μια κοινή βάση DNA και με μικρές διαφοροποιήσεις να δημιουργείται οποιοδήποτε εμβόλιο. Κάτι τέτοιο θα επιτρέψει τη μαζική παραγωγή εμβολίων σε μικρό χρονικό διάστημα - γεγονός σημαντικό όταν έχει για παράδειγμα ξεσπάσει μια επιδημία.
Με τα DNA εμβόλια και ειδικά μέσω της νέας τεχνικής των μικροβελόνων το γενετικό υλικό του λοιμογόνου παράγοντα εισάγεται κατευθείαν στον οργανισμό και έτσι αποφεύγεται ο κίνδυνος παρενεργειών.
Με την τεχνική των DNA εμβολίων και με δεδομένο ότι θα υπάρχει μια κοινή πλατφόρμα ανάπτυξής τους, το κόστος θα είναι πολύ μικρότερο σε σύγκριση με εκείνο που απαιτείται για τα συμβατικά εμβόλια.
Τα DNA εμβόλια-τατουάζ δεν χρειάζεται να αποθηκευθούν σε ειδικές συνθήκες και μπορούν να διατηρηθούν επί εβδομάδες εκτός ψυγείου, ακόμη και στις αναπτυσσόμενες χώρες.
Πηγή: tovima.gr